EAN-nummers kopiëren: vrij spel of onrechtmatig?

Als kersverse dropshipper doe je het misschien zonder erbij na te denken: even snel een bestaand EAN-nummer kopiëren bij het online zetten van je nieuwe (merkloze) product dat je via marktplaatsen als Amazon of Bol.com wilt verkopen. Maar kan dat zonder kleurscheuren op te lopen? Of maak je dan merkinbreuk of is het onrechtmatig? In de rechtspraak wordt hier met regelmaat over geprocedeerd, vaak met dezelfde uitkomst.

Uniek EAN-nummer voor elk product

Eerst even back to basics: aan elk verkrijgbaar product hangt een uniek EAN-nummer dat als artikelnummer dient. In de praktijk vaak zichtbaar onder de streepjescode op het product of de verpakking. Voor elk nieuw product dat op de markt wordt gebracht moet een EAN-nummer worden aangevraagd en dat nummer blijft gekoppeld aan dat product. Een EAN-nummer of streepjescode aanvragen kan bijvoorbeeld hier. Zo’n EAN-nummer is op zich niet wettelijk verplicht, maar je ziet dat marktplaatsen en vergelijkingssites ze wel verplicht stellen, wil je je product via die kanalen aanbieden. Op die manier kun je als internetgebruiker ook makkelijk verschillende aanbiedingen van hetzelfde product met elkaar vergelijken.

Alleen voor identieke producten

Kun je een bestaand EAN-nummer kopiëren voor het nieuwe product in jouw assortiment? Niet zomaar: bestaande EAN-nummers kunnen alleen gebruikt worden als het om een product gaat dat volledig identiek is aan het product waarvoor het EAN-nummer oorspronkelijk werd aangemaakt: dus van hetzelfde merk of dezelfde fabrikant, in dezelfde specifieke afmeting en/of kleur etc. Gaat het om hetzelfde product in een andere kleurstelling? Dan is een nieuw EAN-nummer nodig. Dat geldt ook als het om een product gaat met dezelfde vormgeving en specificaties, maar van een ander merk of andere fabrikant – ook als het een merkloze variant is. Kortom: het moet dus echt een volledig identiek product zijn.

Rechtszaken over het gebruik van EAN-nummers

En op dit punt gaat het vaak mis. Veel handelaren bieden, onder hetzelfde EAN-nummer, een nagenoeg identiek product aan, dat in werkelijkheid vaak een stuk goedkoper en van mindere kwaliteit is. Heb je als aanbieder van het oorspronkelijke product dan grond om op te treden? Er zijn hierover meerdere rechtszaken gevoerd in de afgelopen jaren. Bottom line is dat het kopiëren van een EAN-nummer op zichzelf niet onrechtmatig is; het is pas onrechtmatig wanneer ten onrechte gebruik wordt gemaakt van, of wordt aangehaakt bij, de merken van de oorspronkelijke aanbieder. Tot dit oordeel van kwam bijvoorbeeld de rechtbank Noord-Nederland. In de zaak die daar speelde had een matrassenverkoper op Bol.com gebruik gemaakt van bestaande EAN-nummers van een concurrent voor zijn eigen matrassen.

Daarbij werd automatisch gebruik gemaakt van de merken van de oorspronkelijke aanbieder als onderdeel van de productinformatie – aan de EAN-nummers was immers ook informatie over het oorspronkelijke merk gekoppeld. Zo kwamen afbeeldingen naar boven waarin het merk van de concurrent zichtbaar was.

Merkinbreuk en onrechtmatig

Als het merk van de ander geregistreerd is, levert het kopiëren van EAN-nummers merkinbreuk op. Want wanneer dat merk zichtbaar is in de nieuwe listing op Bol.com is het duidelijk dat het merk van de ander gebruikt wordt voor de eigen, concurrerende, producten.  Als merkhouder heb je dan dus sowieso een goede grond om op te treden.

Maar kun je ook optreden als het merk niet geregistreerd is? Want zonder merkregistratie heb je geen merkrechten en kun je bijvoorbeeld ook niet optreden tegen verwarringsgevaar. Toch kwam de rechtbank kwam in deze zaak tot de conclusie dat het aanhaken bij het merk van de ander, door het kopiëren van het EAN-nummer, wèl onrechtmatig is, omdat er verwarring werd veroorzaakt die gemakkelijk voorkomen had kunnen worden; een vorm van ongeoorloofde concurrentie. Dit had anders kunnen zijn als het merk onbewust of per ongeluk was gebruikt, maar dat kon de gedaagde partij niet aannemelijk maken.

Ook in een eerdere zaak, uit 2015, kwam de rechter tot de vergelijkbare conclusie dat het kopiëren van een EAN-nummer onrechtmatig was. In die zaak was er geen sprake van een geregistreerd merk, en toch kwam de rechter tot het oordeel dat het kopiëren van het EAN-nummer onrechtmatig was, omdat daardoor nodeloos verwarring werd gewekt.

Merkregistratie vergroot kans op succesvol optreden

De les: als merkhouder of “eerste aanbieder” van een product doe je er dus verstandig aan om bij het aanmaken van een EAN-nummer alle merkgerelateerde informatie te koppelen. Daarmee snij je concurrenten de pas af en dwing je ze om hun eigen EAN-nummer te kopen voor hun eigen producten.

Kortom, ook zonder merkregistratie zijn er mogelijkheden. Maar het blijft altijd beter om je merk wél te registreren, omdat dat de kans op succesvol optreden wel aanzienlijk vergroot. Bovendien worden bij een succesvol beroep op het merkenrecht nagenoeg alle proceskosten vergoed. Dit geldt niet voor een beroep op onrechtmatige daad. Een belangrijk financieel voordeel dus. Meer weten over merkregistratie of wil je advies over hoe op te treden tegen misbruik van EAN-nummers? Ik help je graag verder.